TIROIT GUATR TIROID TROID NODUL HASHIMOTO PROF DR METIN OZATA
PROF DR METIN OZATA TROID TEDAVISI
PROF DR METIN OZATA
TIROIT GUATR ENDOKRIN UZMANI
MEHMET AKMAN SOKAK NO: 15 KAT 2
KOSUYOLU KADIKOY ISTANBUL
NOT: MUAYENEHANE KADIKOY ACIBADEM HASTANESININ BULUNDUGU SOKAGIN DEVAMINDA, ASAGISINDADIR. KOSUYOLU KAVSAGINDAKI CEVIZ AGACI PASTANESI VE MIGROS KARSISINDADIR.
TEL 0 216 3486519
TEL 0 216 340 08 08
FAX 0 216 550 50 96
Muayenehane CEP: 0 530 264 98 98
http://www.tiroit.org
http://www.tiroidcenter.com
http://www.tiroidx.com
http://www.diyets.com
http://www.guatrguatr.com
http://www.guatrcenter.com
Map data provided by WhatClinic.com
Map data provided by WhatClinic.com
GUATR -TIROID HASTALIGI VARSA ONCE ENDOKRIN UZMANINA BASVURUNUZ
Endokrin uzmanlari hormon hastaliklari uzmanlaridir. Tiroid hastaliklari yani guatr, nodul, Hashimoto hastaligi, tiroid iltihabi (tiroidit), tiroid kanseri, zehirli guatr, Graves hastaligi, hipotiroidi gibi hastaliklarin tani ve tedavisini Endokrin Uzmani yapar.
GUATR NEDIR?
Guatr boynumuzda bulunan tiroid bezinin buyumesidir. Duz olarak buyursa basit guatr, icinde nodul olursa noduler guatr, goguse dogru uzanirsa dalan (plonjan) guatr denir). Guatr hastaligi tedavisini Endokrin uzmani yapar.
HASHIMOTO HASTALIGI NEDIR?
Hashimato veya hasimato hastaligi toplumda sik gorulen ancak yeterince bilinmeyen bir tiroid hastaligidir. Tiroid yetmezligi yapar. Kilo almaya neden olur. Bu hastalikta kanda anti-TPO ve anti-Tiroglobulin antikorlari yuksek cikar. Bunlar tiroid bezine yapisarak az calismasina neden olur. Tedavisini Endokrin Uzmanlari yapar.
HER NODUL AMELIYAT GEREKTIRMEZ
Tiroid bezi icinde olusan anormal yumrulara nodul denir. Bunlarin onemi % 1-5 oraninda kanser olabilmesidir. Bu nedenle nodul varsa mutlaka igne biyopsisi yaptiriniz. Biyopsi iyi huylu ise cogunlukla ameliyata gerek olmayabilir. Bu nedenle ameliyat oncesi mutlaka bir Endokrin Uzmanindan gorus aliniz.
DIYET ILE KILO VEREMIYORSANIZ TIROID HASTALIGINIZ OLABILIR
Diyet yaptigi halde kilo veremeyen veya cok az kilo veren kisilerde metabolizma ve hormon bozuklugu vardir. Ozellikle tiroid yetmezligi ve Hashimoto hastaligi kilo vermeyi engeller. Bu nedenle zayiflama veya diyet oncesi mutlaka Endokrin Uzmanina basvurunuz.
TIROID HASTALIGINIZ VARSA PROF DR METIN OZATA'NIN TIROID KITABINI OKUYUNUZ
Prof Dr Metin Ozata'nin tiroid guatr hastalari icin yazmis oldugu ‘'99 Sayfada Tiroid Hastaliklari'' kitabini okuyarak bilgi sahibi olunuz. Bu kitapta bir tiroid hastasinin ne yapmasi gerektigi, beslenme, tedavi usulu, ilac kullanimi konusunda detayli bilgiler bulunmaktadir.
COCUGUNUZDA ZEKA GERILIGINI ONLEMEK ICIN HAMILELIK ONCESI VE GEBELIKTE MUTLAKA TIROID TETKIKI YAPTIRIZ
Gebelikte olusan tiroid hastaliklari hem hamilelikte hem bebekte sorunlar olusturur. Bu nedenle mutlaka tiroid tetkikleri yaptiriniz ve anormallik varsa bir Endokrin Uzmanina basvurunuz.
GUATR ULTRASONU
Tiroid ultrasonu ses dalgalari gonderilerek tiroid bezinin yapisinin veya resminin bilgisayar ekraninda ortaya kondugu bir tetkiktir. Herhangi bir radyoaktif madde kullanilmaz. Bu nedenle gebelerde guvenle yapilabilir. Tiroid ultrasonu tiroid bezinin buyuklugunu, bezin seklini ve nodul varsa onun buyuklugunu anlamamiza yarar. Ultrason ile nodul icinde sivi olup olmadigi, yani nodulun kistik bir yapisinin olup olmadigi anlasilir. Ayrica ilac tedavisiyle bezin veya nodulun ne kadar kuculdugunu veya kuculmedigini daha iyi anlamamizda bize yol gosterir. Nodul kan akiminin Doppler ultrason ile incelenmesi nodullerin iyi huylu veya kotu huylu olup olmadigi konusunda ek bilgi verir.
GUATR SINTIGRAFISI
Damardan teknesyum denilen radyoaktif bir madde verilerek tiroid bezinin filminin cekilmesidir. Damardan teknesyum ilaci verildikten sonra kamera altina yatarsiniz ve bu kamera teknesyum maddesinin tiroid bezi tarafindan ne kadar tutuldugunu saptayarak tiroid bezinin filmi ortaya cikar. Radyoaktif madde verildiginden sintigrafi gebelerde yapilmaz. Sintigrafi ile nodulun sicak mi, soguk mu oldugu anlasilir. Bu tetkik ile alinan radyasyon sadece birkac rontgen filmi cektirmekle ayni ayarda olup endiseye gerek yoktur.
GUATR BIYOPSISI
Tiroid bezinde saptanan nodullerde kanser olup olmadigini anlamak icin yapilir. Nodulu olan tum hastalara yapilmasi gereken bir tetkiktir. Biyopsi sonucuna gore ilac tedavisi veya ameliyat karari verileceginden yapilmasi gerekir. Oldukca basit, yapilmasi kolay ve agri olusturmayan bir tetkiktir. Damardan kan almak icin kullanilan bildigimiz plastik enjektorlerle yapilir. Damardan kan alinir gibi tiroid bezindeki nodulden plastik enjektorle parca alinir. Alinan hucreler patoloji bolumunde mikroskop altinda incelenerek kanser veya iltihap olup olmadigi arastirilir. Biyopsi koldaki damardan kan alinmasi gibi kolay bir islemdir. Korkulmamasi gerekir. Ameliyat degildir. Unutmayiniz ki, nodulunuzun kanserli olup olmadigini kesin olarak ortaya koyabilecek baska bir yontem yoktur. Bazen biyopsi ile yeteri kadar parca veya hucre gelmeyebilir. O zaman biyopsiyi tekrarlamak gerekir
GUATR UZMANI
Guatr veya Tiroid hastaliginiz varsa oncelikle Endokrinoloji uzmanina basvurmaniz gerekir.
Endokrinoloji uzmanlarini Tip Fakultesi hastanelerinde ve bazi buyuk ihtisas hastanelerinde bulabilirsiniz.
Endokrinoloji uzmanlari sizi muayene ettikten sonra tetkiklerinizi ister ve her turlu tedavinizi duzenler. Tiroid sintigrafisi ve bazi vucut taramalari nukleer tip uzmanlari tarafindan yapilir. Radyoaktif iyot tedavisi yapilacagi zaman Endokrinoloji uzmani, nukleer tip uzmani ile temas ederek veya bir konseyde bir araya gelerek tedavi plani yapilir ve radyoaktif iyot tedavisi Nukleer Tip Merkezinde verilir. Radyoaktif iyot tedavisinden sonra kontrol ve tedavinizi yine endokrinoloji uzmani ayarlar. Eger ameliyat gerekiyorsa endokrinoloji uzmani sizi cerrahi uzmanina gonderir. Ameliyat olduktan sonra da takiplerinizin endokrinoloji uzmani tarafindan yapilmasi gerekir.
Tiroid hastaliginizin daha iyi tedavi olmasini istiyorsaniz doktorunuz kadar sizin de bazi sorumluluklariniz vardir. Bu konuda dikkat etmeniz gereken hususlar sunlardir:
1. Tiroid tetkiklerinizin bir kopyasini kendinizde bulundurun. Doktorunuz tetkikleri almak istiyorsa bir fotokopisini mutlaka cektirip dosyaniza koyunuz.
2. Mumkun oldugu kadar ayni laboratuvarda tiroid tetkiklerinizi yaptirmaya calisin. Sectiginiz laboratuvarin hormon olcumlerinin guvenilir olmasina dikkat ediniz.
3. Tiroid hormonlarinin serbest olanlarini yani serbest T3, serbest T4 olculmesi daha iyidir. Total T3 ve Total T4 olcumlerini ozellikle doktorunuz onermedikce yaptirmayiniz
4. Bir dosya hazirlayarak tetkiklerinizi bu dosyaya tarih sirasina gore koyunuz ve her muayeneye gidisinizde bu dosyayi yaninizda bulundurunuz.
5. Tiroid ilaci kullaniyorsaniz ve almayi unutmussaniz ve bu durum sik oluyorsa doktorunuza soyleyiniz.
6. Doktorunuz tiroid igne biyopsisi istedigi zaman yaptirmaktan korkup doktora gitmemezlik yapmayiniz. Bazen biyopsi istedigimiz hastalarimizi bir daha goremiyoruz. Aslinda bu kisiler kendi sagliklarini tehlikeye attiklarinin farkinda degillerdir.
7. Tiroid disinda baska bir hastalik icin ameliyat olacaksaniz mutlaka bu durumu doktorunuza, ameliyat edecek doktora ve anestezi uzmani doktora belirtiniz. Ameliyat oncesi tiroid hormonlarinin yapilarak kontrol edilmesi gerekir.
8. Tiroid ameliyati olmussaniz mutlaka belirli araliklarla kontrole gidiniz. Ameliyat olup daha sonra hic kontrole gitmeyen hastalar vardir. Ameliyat olan kisilerde bazen kan kalsiyumunda dusme, hormonlarda azalma veya artma veya tekrar nodul gelisebilir.
9. Tiroid kanseriniz varsa omur boyu duzenli kontrollere gidiniz. Taramalarinizi, hormon olcumlerini, tiroglobulin ve anti-tiroglobulin antikor olcumlerini unutmayiniz.
10. Tiroid hastaliklarinin cogu ailesel oldugundan cocuklarinizi ve akrabalarinizi ve ailenizi bilgilendirin ve onlarin da tiroid tetkikleri yaptirmalari gerektigini belirtiniz.
11. Gebe kalmayi planlayan tiroid hastasi kadinlarin bu durumu doktoruna bildirmesi gerekir. Gebe kalinca tiroid hormonlarinin daha sik kontrol edilecegini unutmayiniz.
12. Icinde levotiroksin bulunan ilaci kullanan kadinlarin ozellikle menopoz doneminde TSH duzeyinin iyi takibi gerekir. Ilac fazla gelir ve TSH cok duserse kemik erimesi gelisebilir. Bu nedenle kemik taramalarinizi doktorunuzun onerdigi surelerde yaptiriniz ve kalsiyum aliniz.
13. Tiroid beziniz fazla calisiyor ve bu nedenle Propiltiourasl veya Metimazol ilaclarindan birisini aliyorsaniz doktorunuzun haberi olmadan ilacinizi kesmeyiniz.
14. Baska ilaclar kullaniyorsaniz veya baslayacaksaniz doktorunuza bu ilaclarla aldiginiz tiroid ilaclarinin etkilesip etkilesmeyecegini sormadan baslamayiniz.
15. Doktora gittiginizde sikayetlerin nasil ve ne zaman basladigini, nasil seyrettigini, onceden yapilmis olan tedavileri ve kullandiginiz ilaclari ayrintili olarak not ediniz ve anlatiniz. Ailenizde baska tiroid hastasi olup olmadigini da doktorunuza belirtiniz.
16. Muayeneye boynunuzu ortmeyen bir giysi ile gidiniz. Boynunuzu orten balikci kazak gibi giysiler giymeyiniz.
GUATR KIMLERDE GORULUR
Ailesinde tiroid hastaligi olanlarda
Ailesinde guatr, Hashimoto hastaligi, tiroid nodulu, tiroid kanseri ve Graves hastaligi gibi tiroid hastaliklari olan kisilerde tiroid hastaligi daha fazla gorulur.
50 yas uzeri kadinlarda
Kadinlarda 50 yas uzerinde tiroid bezi yetmezligi sikligi artar. Erkeklerde ise 60 yasindan sonra tiroid bezi hastaligi artmaktadir.
Onceden tiroid hastaligi veya tiroid ameliyati gecirenlerde
Daha once herhangi bir tiroid hastaligi gecirmis olanlarda bu hastaligin nuks etme olasiligi bulunabilir. Daha once tiroid bezi yetmezligi veya fazla calismasi hastaligi veya tiroidid denilen tiroid bezi iltihabi gecirdiyseniz bu hastaliklarin bazilari sizde nuks edebilir veya hormonlarinizda zaman icinde degisiklikler olabilir.
Guatri olanlarda
Tiroid bezinin buyumelerine guatr diyoruz. Guatri olan kisilerde hormonlarda azalma veya artma olabilir. Boynunuzda bir sislik varsa sizde guatr var demektir. Guatri olan kisilerde tiroid hastaligi veya tiroid hormonlarinda bozukluk olabilir.
Sigara icenlerde
Sigara icen kisilerde guatr ve diger tiroid hastaliklari daha sik gorulur.
Menopoz donemindeki kadinlarda
Menopoz donemindeki kadinlarda tiroid hastaligi riski artar.
Bobrekustu bezi yetmezligi, romatoit artrit, Lupus gibi hastaligi olanlarda
Bobrekustu bezinin az calismasi (Addison hastaligi) hastaligi ve diger romatizmal hastaliklar Hashimoto hastaligi veya Graves hastaligi dedigimiz tiroid hastaliklariyla birlikte sik gorulebilir. Bu tur hastaliginiz varsa tiroid hormon tetkiklerini yaptirmaniz gerekir.
Seker hastalarinda
Seker hastalarinda tiroid hormonlarinda bozukluk sik gorulur. Seker hastaliginiz varsa yilda bir defa tiroid tetkikleri (TSH hormonu olcumu) yaptiriniz.
Tiroid Bezi Iltihabi (Tiroidit) gecirenlerde
Daha onceden tiroid bezi iltihabi gecirenlerde (tiroidit) tiroid bezi hastaligi tekrar olabilir. Bu kisilerin bir kisminda tiroid bezi yetmezligi gelisebileceginden kontrol etmek gerekir.
Dogum yapan kadinlarin bir kisminda tiroid yetmezligi olabilir
Dogum yaptiktan sonraki ilk yil icinde kadinlarin % 5-7'sinde tiroid bezi yetmezligi gorulebilir. Halsizlik, bitkinlik, yorgunluk ve unutkanlik gibi sikayetler varsa TSH olcumu yaptiriniz.
Allerjik hastaligi olanlarda
Urtiker (kurdesen) denen cilt hastaligi, kasinti ve allerjik riniti olanlarda tiroid hormonlarinda bozukluk olabilir. Bu kisilerde tiroid tetkikleri yapilmasi faydalidir.
Kansizligi olanlarda
Kansizlik tiroid bezi yetmezliginde sik gorulur. Hipotiroidi dedigimiz tiroid bezi yetmezliginde (ozellikle Hashimoto hastaliginda) demir ve B12 vitamini eksikligine bagli kansizlik sik gorulur.
Kan yaglari (Kolesterol veya trigliserit) yuksek olan kisilerde
Tiroid bezi yetmezligi ve seker hastaligi kan yaglarinda yukseklik yapan hastaliklardir. Kan yaglari yuksek kisilerde kan sekeriyle birlikte tiroid hormonlarina bakmak gerekir.
Down ve Turner sendromu bulunan hastalarda
Down ve Turner sendromu cocuklarda dogumla birlikte ortaya cikan genetik hastaliklardir. Bu hastaligi olanlarda tiroid hormon bozuklugu sik goruldugunden tiroid hormon tetkikleri yapmak faydalidir.
Kafa veya beyin yaralanmasi geciren veya beyin ameliyati geciren kisilerde
Herhangi bir nedenle beyin travmasi veya hasari geciren kisilerde beyinde bulunan hipofiz bezinde hasar ve daha sonra tiroid yetmezligi gelisebilir. Hipofiz bezi ameliyati gecirenler de tiroid tetkikleri yaptirmalidirlar.
Bazi ilaclari kullananlarda
Kalp atim bozukluklarinin tedavisi icin amiodaron (Cordarone tablet) ilacini kullanan hastalarda, psikiyatrik hastaliklarin tedavisinde kullanilan lityum (Lithuril tablet) ilacini alanlarda ve hepatit tedavisi icin interferon alfa ve beta gibi ilaclari kullanan hastalarda tiroid hormonlarinda bozukluk siklikla olur. Bu ilaclari kullananlarda belirli araliklarla tiroid hormon tetkiklerini yaptirmak faydalidir.
Bas ve boyuna yonelik isin tedavisi (radyoterapi) alanlarda
Bas ve boyuna yonelik isin tedavisi (radyoterapi) alan kisilerde tiroid hormon bozuklugu sik gorulur.
Cok dusuk dogum agirlikli erken dogan (premature) bebeklerde
Dogum agirligi cok az olan ve erken dogan bebeklerde tiroid hormon bozuklugu olabilir. Bu tur bebeklerin annelerinde de tiroid hormon incelemesi gerekebilir.
Meme Kanserli hastalarda
Tiroid hormon eksikligi ve tiroid nodulleri meme kanserli kadinlarda sik goruldugunden tiroid tetkiki yapilmasi gerekir.
Kanda sodyum duzeyi dusuk cikan kisilerde
Tiroid bezi yetmezligi bazi kisilerde kan sodyum duzeyinde azalma yapabilir. Bazen nadir de olsa sadece kan sodyum dusuklugu ile kendini gosteren tiroid yetmezligi olabilir. Bu kisilerde tiroid tetkikleri yapilmalidir.
Kanlarinda CPK ve LDH tetkikleri yuksek cikanlarda
Herhangi bir nedenle kan tetkiki yapildiginda CPK (kreatin fosfakinaz) ve LDH (Laktat dehidrogenaz) kan olcum duzeyleri yuksek olan kisilerde tiroid yetmezligi olabilir. Bunlarda TSH hormon olcumu yapilmalidir.
Karaciger Testleri (SGOT, SGPT, ALP, GGT) yuksek cikanlarda
Herhangi bir nedenle yapilan kan tetkiklerinde karaciger testleri denilen SGOT, SGPT, alkalen fosfataz ve GGT tetkikleri yuksek ise tiroid yetmezligi olabilir. Bu tur kisilerde tiroid hormon tetkiki yapilmalidir.
Prolaktin isimli hormonu yuksek olan kisilerde
Prolaktin hormonu tiroid bezi yetmezligi durumunda kanda yukselebilir. Bu nedenle prolaktin hormonu yuksek cikan hastalarda tiroid hormon tetkikleri mutlaka yapilmalidir. Bu hastalarda memelerden sut gelmesi ve adet bozuklugu yakinmalari olabilir.
Hepatit C virusu tasiyanlarda:
Yapilan calismalar hepatit C virusu tasiyan kisilerde tiroid yetmezliginin % 13 gibi yuksek bir oranda, yani sik goruldugunu gostermistir. Bu hastalarin kanlarinda anti-TPO ve anti-tiroglobulin antikor duzeyleri yuksek bulunmustur. Bu nedenle hepatit C virus hastalari veya tasiyicilari belirli araliklarla TSH hormon olcumu yaptirmalidir.
Kanda kalsiyum duzeyi yuksek cikanlarda:
Cok nadir olarakkanda tesadufen kalsiyum yuksekliginin saptandigi kisilerde tiroid bezi fazla calismasi bulunabilir.
TIROID NEDIR
Tiroid boynumuzun on tarafinda bulunan bir bezimizdir. Tiroid bezinin gorevi tiroid hormonlarini yani T3 ve T4 uretmek, depolamak ve gerektiginde kana vermek ve metabolizmamizi ayarlamaktir.
Tiroid bezi 15-20 gram kadar ve ceviz buyuklugundedir. Boynun on tarafinda cildin altinda bulunur ve kelebek seklindedir. Kelebegin kanatlari sag ve sol lob olarak adlandirilirken, bu iki lobu birlestiren ortadaki kisma istmus adi verilir. Her lobun uzunlugu 4 cm ve 1-2 cm enindedir.
Tiroid bezi adem elmasi denen nefes borusu cikintisinin (girtlak) tam arkasindadir ve yutkunmakla asagi yukari hareket eder
TIROID HORMONLARI
Tiroid bezi gida ve suyla aldigimiz iyod minerali ile tiroid hormonlari yapar. Su ve gidalarla alinan iyod bagirsaklardan kana gectikten tiroid bezine gelir ve tiroid hormonlarinin uretilmesinde kullanilir. Tiroid bezine giren iyod burada tirozin isimli aminoasitle birleserek T3 ve T4 adi verilen tiroid hormonlarinin yapilmasini saglar. T4 (tiroksin) hormonun yapisinda dort tane iyod molekulu oldugu icin T4, T3 (tiriiyodotironin) hormonun yapisinda ise 3 tane iyod molekulu oldugu icin T3 adi verilmektedir. Tirozin aminoasiti yedigimiz proteinli gidalarla saglanir. Tiroid hormonlarinin yeteri kadar yapimi icin protein ve iyodun gida ve suyla vucuda yetecek kadar alinmasi gerekmektedir. Tiroid Bezinde olusan T3 ve T4 hormonlari daha sonra kan dolasima salinarak vucudun butun organlarina ve hucrelerine girer ve etkilerini gosterir.
Vucudumuzdaki tum hucreler tiroid hormonlarindan etkilenmektedir.
Bebegin gelisimi, buyumesi ve tum metabolizmaolaylarii tiroid hormonlari tarafindan kontrol edilir. Tiroid hormonlarinin vucudumuzdaki butun organ veya hucreleri etkiler. Kalp hizi, kan kolesterol duzeyi, vucut agirligi, kaslarin guclu olmasi, adet duzeni, cilt ve tirnaklar, kemikler, seks organlari, beyin ve psikolojik durum tiroid hormonlarindan etkilenir.
Tiroid bezinden iki turlu tiroid hormonu salgilaniri: T4 (%80 oraninda ), (%20'si) ise T3 hormonudur. Hucrelere giren hormon T3 hormonudur; T4 hormonu hucreye giremez. Bu nedenle T4 hormonu vucudumuzda ozellikle karacigerde ve diger organlarimizda deiyodinaz enzimler (D) ile T3 hormonuna donusmektedir. Bu donusumun bozulmasi durumunda T3 yeterince olusamaz ve tiroid hormonlari etkisini gosteremez.
T4 ve T3 hormonlari kanda bazi proteinlere baglanarak dolasirlar. Bu proteinlere baglanan tiroid hormonlarina total T4 ve total T3 adi verilir. Kanda bulunan tiroid hormonlarinin cok azi ise hicbir proteine baglanmadan kanimizda serbest olarak bulunur ki, bunlara serbest T3 ve serbest T4 hormonlari denir. Serbest T3 ve serbest T4 hormonlari total T3 ve total T4 hormonlariyla bir denge halinde bulunur ve tiroid bezinin calisma durumunu (az, cok veya normal calismasini) en iyi yansitan testler serbest tiroid hormonlaridir. Bu nedenle total T4 ve T3 tetkikleri yerine serbest T4 ve serbest T3 hormonlarini olcturmek gerekir.
TSH HORMONU
Tiroid bezinin calismasi beynimizde bulunan hipofiz bezi tarafindan kontrol edilir. Hipofiz bezi, TSH adi verilen bir hormon salgilar ve bu hormon kan yoluyla tiroid bezine gelerek tiroid hormonu yapilmasini saglar. TSH hormonu tiroid bezinin iyod tutmasini sagladigi gibi tiroid hormonlarinin yapilmasini da saglar.
Tiroid bezi az hormon salgiladiginda hipofiz bezi TSH salgisini artirarak tiroid bezinin daha cok hormon uretmesini saglar. Bu nedenle tiroid bezinin az hormon salgiladigi tiroid yetmezliginde (hipotiroidi) kanimizda TSH hormonu yuksek, fakat T3 ve T4 hormonlari dusuk olarak bulunur.
Tiroid bezi cok hormon salgilarsa, yani kanimizda T3 ve T4 hormonlari cok artarsa bu defa hipofiz bezinden salgilanan TSH hormonu azalir. Kanimizda T3 ve T4 hormonlari ne kadar yukselirse TSH hormonu da o kadar azalir. Hipertiroidi denilen tiroid bezinin asiri calismasi durumunda kanimizda T3 ve T4 hormonlari yuksek iken TSH hormonu normalin altina iner ve dusuktur.
Goruldugu gibi hipofiz bezi kandaki T3 ve T4 hormon duzeyine gore TSH hormon salgisini azaltip artirmaktadir.
Hipofiz bezi ise, beynimizde, hipofiz bezinin uzerinde bulunan hipotalamus organi tarafindan kontrol edilir. Hipotalamus organi salgiladigi TRH isimli hormon ile hipofiz bezinden TSH salinisini saglar.
Bu nedenle hipotalamus, hipofiz ve tiroid bezi birbirine bagimli olarak calisan ve birbirlerini kontrol eden 3 bezdir. Tiroid bezini hipofiz bezi kontrol ederken, hipofiz bezini de hipotalamus kontrol etmektedir. Hipotalamusdan salgilanan TRH hormonu hipofiz bezini etkileyerek buradan TSH hormonu salgilatir. Hipofizden salgilanan TSH hormonu ise tiroid bezinden tiroid hormonlarinin yapilmasini ve kana salgilanmasini saglar.
Ac kalmak veya diyet yapmak tiroid hormonlarini azaltir:
Toplam kalorideki azalma T3 hormonunda dusme yapmaktadir. Aclikta ise kortizol hormonunda artma, T3 hormonunda ise azalma olmaktadir.
Uykusuzluk durumunda da T4 hormonu artarken T3 azalir. Depresyondaki kisilerde de ayni degisiklik gozlenir.
Alkoliklerde ve karaciger hastalarinda ise T3 ve T4 duserken TSH hormonu normaldir.
Tiroid hormonlari ve metabolizma
Tiroid hormonlarinin en onemli gorevlerinden birisi bazal metabolizma denilen istirahat halindeyken harcanan kalorileri ayarlamasi ve enerji uretimini saglamasidir. Boylece vucudumuzun isisi ayarlanir. isi olusmasi aldigimiz oksijenin yakilmasi sirasinda olusur. tiroid bezi vucudumuzu bir soba gibi isitir. Tiroid bezi az calisirsa vucut isisi duser ve usuruz. Bunun tersine cok calisirsa metabolizma hizlanarak kendimizi sicak hissederiz ve sicak yerlerden kacariz.
Tiroid hormonlarinin kan yaglari uzerine etkisi :
Tiroid hormonlarinin fazla salgilanmasi kan yaglarinin yani kolesterol ve trigliserit dedigimiz yaglarin yakilmasini artirarak bunlarin kan duzeylerinde azalma yapar. Tiroid hormonlarinin az salgilandigi durumda (hipotiroidi) metabolizma yavasladigindan kan yaglari fazla yakilamaz ve kanda birikir, kolesterol ve trigliserit yukselir. Bu nedenle kan yaglari yuksek kisilerde mutlaka tiroid hormon tetkikleri yapilmalidir. Kan yaglarini yukselten diger bir hastalik ise seker hastaligidir.
Tiroid hormonlarinin buyume ve boy uzerine etkisi:
Cocuklarin buyumesi icin tiroid hormonlarinin yeteri kadar kanda olmasi gerekir. Tiroid hormonu az salgilanan cocuklarda buyumede gerilik, boy kisaligi veya cucelik olusur.
Tiroid hormonlari istah ve vucut agirligini kontrol eder:
Tiroid hormonlarinin az olmasi gida alma olayini azaltirken fazla olmasi istahi artirarak asiri yemek yenmesine neden olur. Hipotiroidi denilen tiroid bezinin az calismasi durumunda onceki kiloya gore %15-30 oraninda kiloda artma, hipertiroidi denilen tiroid hormonlarinin fazla salgilanmasi durumunda ise onceki kiloya gore % 15 oraninda kilo kaybi soz konusudur
ANTI-TPO ve ANTI-TIROGLOBULIN
Anti-TPO ve anti-tiroglobulin antikorlarinin yuksek olmasi tiroid hastaliginin otoimmun hastalik denilen bagisiklik sistemi bozukluguna bagli olarak ortaya ciktigini gosterir. Otoimmun hastalik vucudun kendi dokusunu (burada tiroid bezini) yabanci bir doku olarak algilayip onu yok etmeye calismasidir. Bu nedenle bagisiklik sistemimiz tiroid bezini yok etmek amaciyla anti-TPO ve anti-tiroglobulin antikorlari uretir. Bu antikorlar tiroid bezine yapisarak hucreleri tahrip eder. Vucudun neden boyle davrandigi henuz bilinmemektedir.
Anti-TPO ve anti-Tiroglobulin antikorlari en cok Hashimoto hastaligi denen bir hastalikta yukselir. Hashimoto hastaligi tiroid bezi yetmezligi yapan bir hastaliktir. Toplumda bu antikorlar %10 kiside tiroid hastaligi olmadan yuksek olarak bulunabilir.
GUATR TIROID REHBERI GURER YAYINLARI OCAK 2010 YENI CIKTI
GUATR TIROID REHBERI Gurer yayinlari 2010 Ocak 12 TL
- Hangi tiroid hastalarinin gozleri firlar, saclari dokulur?
- Bebeklerde ve cocuklarda tiroid yetmezligi nasil anlasilir?
- Hashimoto hastaligi neden kadinlarda sik gorulur?
- Guatr ve nodul nedir? Her nodul kanser midir?
- Her anne adayi neden tiroid testi yaptirmalidir?
Profesor Doktor Metin Ozata, ulkemizin onde gelen endokrinoloji ve tiroid uzmanlarindandir. Konusuyla ilgili ulusal ve uluslararasi pek cok yayin yapmistir.
Prof Dr Metin Ozata
Endokrin ve Guatr Uzmani
Guatr nedenleri:
a) Iyot yetmezligi
b) Selenyum yetmezligi
c) Genetik egilim veya ailede guatr olmasi
d) Tiroid bezinin iltihabi hastaliklari (Hashimoto veya tiroiditler)
e) Psikiyatrik hastalarin kullandigi lityum ilaci
f) Soya yagi veya fasulyesi fazla yemek (iyot yetmezligi ile beraber)
g) Tiroid hormon olusumundaki genetik bozukluklar
h) Sigara icmek
i) Demir yetmezligine bagli kansizligi olanlar
j) Gebelik (iyot yetmezligi olan bolgelerde)
k) Beyinde bulunan hipofiz bezinden asiri TSH hormonu salgilanmasi